Ο εξωδικαστικός μηχανισμός ρύθμισης οφειλών επιχειρήσεων είναι ένας νέος θεσμός, ο οποίος έχει ως βασική επιδίωξη να βοηθηθούν οι βιώσιμες επιχειρήσεις, που βρίσκονται σε αδυναμία πληρωμών εξαιτίας της δυσμενούς οικονομικής συγκυρίας. Βάζοντας τον οφειλέτη στο επίκεντρο δίνει τη δυνατότητα ορθολογικής διευθέτησης των συνολικών οφειλών του ταυτόχρονα με όλους τους πιστωτές του, που μπορεί να περιλαμβάνει γενναίες μειώσεις επιτοκίων, επιμηκύνσεις περιόδου αποπληρωμής έως και διαγραφές οφειλών.
Στον εξωδικαστικό μηχανισμό μπορούν να ενταχθούν όλες οι υπερχρεωμένες κατά τη δημοσίευση του νόμου επιχειρήσεις, πολύ μικρές, μικρές, μεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις, καθώς και οι ατομικές επιχειρήσεις, εφόσον το συνολικό προς ρύθμιση χρέος τους, έως 31/12/16, υπερβαίνει τις 20.000 ευρώ και έχουν θετική διαφορά λειτουργικών εσόδων-εξόδων σε μια μόνο χρήση κατά τα τρία τελευταία χρόνια.
Στο Νόμο μπορούν να υπαχθούν όλες οι μικρές, μεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις, εφόσον το συνολικό προς ρύθμιση χρέος τους υπερβαίνει τις 20.000 ευρώ. Το όριο αυτό προέκυψε μετά από σκληρή διαπραγμάτευση, καθώς υπήρχαν προτάσεις για πολύ υψηλότερο όριο προκειμένου να περιοριστεί ο φόρτος εργασίας για τις τράπεζες. Στόχος της κυβέρνησης, όμως, δεν ήταν απλά να υπάρξει λύση για τα προβλήματα λίγων μεγάλων επιχειρήσεων αλλά κυρίως να δοθεί μια δεύτερη ευκαιρία στις εκατοντάδες χιλιάδες μικρομεσαίες επιχειρήσεις, που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της οικονομίας.
Για τα δε μικρότερα ποσά, η υπαγωγή στον μηχανισμό θα ήταν ασύμφορη, καθώς αυτά τα ποσά μπορούν να ρυθμιστούν ευκολότερα με απλούστερες διαδικασίες (π.χ. διακανονισμός στην εφορία με δόσεις, επιμήκυνση κλπ). Άλλωστε, για τις επιχειρήσεις που δεν μπορούν να υπαχθούν στο μηχανισμό λόγω μικρού ποσού οφειλών, το Δημόσιο και τα ασφαλιστικά ταμεία θα προσφέρουν ρυθμίσεις ανάλογες με αυτές που προσφέρονται στο πλαίσιο του εξωδικαστικού μηχανισμού ρύθμισης οφειλών. Θα δίνεται, δηλαδή, η ευκαιρία σε επιχειρήσεις και ελεύθερους επαγγελματίες στο πλαίσιο της ισοτιμίας και ισονομίας να ρυθμίζουν τις οφειλές τους με τους ίδιους ευνοϊκούς όρους.
Η συγκεκριμένη πρόβλεψη δεν αφορά γενικά την κερδοφορία της επιχείρησης αλλά τα λειτουργικά κέρδη, χωρίς να υπολογίζονται στο αποτέλεσμα οι πληρωμές φόρων και τόκων ή οι αποσβέσεις παγίων (EBITDA). Με απλά λόγια θα πρέπει η επιχείρηση να έβγαζε έστω και ένα ευρώ κέρδος από τη δραστηριότητά της τουλάχιστον μία χρονιά την τελευταία 3ετία, προτού αρχίσει να εξοφλεί οφειλές προς Δημόσιο και τράπεζες. Κριτήριο που αποδεικνύει ότι μπορεί να είναι βιώσιμη στο μέλλον, εφόσον τις ελαφρυνθούν τα βάρη από το παρελθόν.
Επειδή μπορούν να υπαχθούν στις προβλέψεις του αναμορφωμένου Νόμου Κατσέλη.
Σχετική και γενικότερη πρόβλεψη θα υπάρξει από το Υπουργείο Δικαιοσύνης. Σκοπός είναι να παραμείνει ενεργή η σχετική διάταξη ακόμη και μετά το τέλος της διάρκειας του Νόμου, ο οποίος έχει διάρκεια ισχύος έως την 31η Δεκεμβρίου 2018.
Βασικός κανόνας για την υπαγωγή στον εξωδικαστικό μηχανισμό είναι η επιχείρηση να αποδεικνύει ότι αδυνατούσε να αποπληρώσει έστω και έναν πιστωτή της κατά την 31η Δεκεμβρίου 2016. Ειδικά, για επιχειρήσεις που εξυπηρετούσαν το σύνολο των οφειλών τους κατά την παραπάνω ημερομηνία, αλλά είχαν συνάψει πρόσφατα σύμβαση ρύθμισης με την τράπεζα που συνεργάζονται, εισήχθη αυτή η εξαίρεση ώστε να τους δοθεί η δυνατότητα να ρυθμίσουν με μία ενιαία σύμβαση το σύνολο των οφειλών τους. Εάν εντάσσονταν στο Νόμο και επιχειρήσεις με ρύθμιση που τηρείται κανονικά πριν από την 1η Ιουλίου 2016, θα υπήρχε ο κίνδυνος να προβούν σε «στάση πληρωμών» και να υποβάλουν αίτηση υπαγωγής στον εξωδικαστικό μηχανισμό, επιχειρήσεις που έχουν τη δυνατότητα αποπληρωμής όλων των πιστωτών τους και ως εκ τούτου δεν χρειάζονται το μηχανισμό για τη διατήρηση της βιωσιμότητάς τους.
Έχουμε πετύχει να υπάγονται στο μηχανισμό και όσοι οφειλέτες χρωστούν πάνω από το 85% των οφειλών τους σε έναν πιστωτή. Θα μπορούν να υπαχθούν στη διαδικασία της εξωδικαστικής ρύθμισης με απλούστερη και ταχύτερη διαδικασία διμερούς διαπραγμάτευσης για την αναδιάρθρωση των οφειλών τους. Οπότε, πλέον, εντάσσονται όλοι στο μηχανισμό.
Η ρύθμιση θα αφορά οφειλές προς Τράπεζες αλλά και άλλους ιδιώτες πιστωτές (τράπεζες, εφορίες, ασφαλιστικά ταμεία, Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης, προμηθευτές και λοιπούς ιδιώτες), καθώς και βεβαιωμένες οφειλές προς το Δημόσιο και τα ασφαλιστικά ταμεία, αρκεί όλες οι οφειλές να έχουν δημιουργηθεί πριν την 31η Δεκεμβρίου 2016.
Η διαδικασία ξεκινά κατόπιν σχετικής αίτησης, η οποία θα συνοδεύεται από μια αρχική πρόταση ρύθμισης οφειλών, καθώς και από αναλυτικά στοιχεία της περιουσιακής κατάστασης της επιχείρησης προς την Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους (Ε.Γ.Δ.Ι.Χ.).
Η διαδικασία μπορεί να ξεκινήσει ακόμα και εάν εκδηλώσει ενδιαφέρον το 50% των πιστωτών της επιχείρησης. Ορίζεται ένας συντονιστής των διαδικασιών διαπραγμάτευσης για την αναδιάρθρωση των χρεών από ειδικό μητρώο που θα τηρεί για το σκοπό αυτό η Ε.Γ.Δ.Ι.Χ. και θα απαρτίζεται κατά προτεραιότητα από διαπιστευμένους διαμεσολαβητές από το Υπουργείο Δικαιοσύνης.
Ο συντονιστής, ο οποίος ως ένας ανεξάρτητος, ουδέτερος προς τα μέρη, τρίτος μπορεί να διευκολύνει τη διαπραγμάτευση μεταξύ οφειλέτη και πιστωτών, αναλαμβάνει μεταξύ άλλων, την ευθύνη κοινοποίησης των προσκλήσεων προς τους πιστωτές, προκειμένου να συμμετέχουν στη διαδικασία. Περαιτέρω, είναι επιφορτισμένος με την εποπτεία των προβλεπόμενων χρονικών περιορισμών της διαδικασίας διαπραγμάτευσης, προκειμένου τα αποτελέσματα αυτής να προκύπτουν σε εύλογο χρόνο.
Στο επόμενο στάδιο αναλαμβάνει ο εμπειρογνώμονας (εκτός εάν η επιχείρηση έχει χρέη μεταξύ 20-50 χιλ. ευρώ ή έχει πάνω από το 85% των οφειλών της σε έναν πιστωτή, οπότε ακολουθείται ταχύτερη διαδικασία), ο οποίος συντάσσει μια έκθεση βιωσιμότητας και βάση της έκθεσης αυτής προκύπτει συμφωνία σε περίπτωση που o οφειλέτης την αποδεχτεί.
Διευκολύνεται η συμφωνία με τη συναίνεση της πλειοψηφίας του 60% των συμμετεχόντων πιστωτών, η οποία επιβάλλεται στη μειοψηφία, δεσμεύοντας δηλαδή τους υπόλοιπους πιστωτές που αδρανούν ή δεν συμφωνούν. Τέλος, με την ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων ο συντονιστής συντάσσει το πρακτικό περαίωσης της διαδικασίας και ακολουθεί η επικύρωση της σύμβασης αναδιάρθρωσης από το δικαστήριο, δεσμεύοντας το σύνολο των πιστωτών.
Για τη μεγιστοποίηση της αποτελεσματικότητας του νέου μηχανισμού, θα αναπτυχθεί μια ψηφιακή ηλεκτρονική πλατφόρμα, η οποία θα είναι προσβάσιμη για τα εμπλεκόμενα μέρη, μέσω της επίσημης ιστοσελίδας της Ε.Γ.Δ.Ι.Χ.. Η προστιθέμενη αξία της υπό ανάπτυξη πλατφόρμας συνίσταται στην ευχερέστερη ταυτοποίηση των συμμετεχόντων, στη διευκόλυνση της επικοινωνίας των μερών, και γενικά στην επιτάχυνση των διαδικασιών.
Ο εξωδικαστικός μηχανισμός έχει σαφή χρονοδιαγράμματα για κάθε βήμα της διαδικασίας. Μια επιχείρηση θα μπορούσε να έχει εξασφαλίσει λύση ρύθμισης με όλους τους πιστωτές το πολύ σε 86 ημέρες (μίνιμουμ 1,5 μήνας) από την ημερομηνία κατάθεσης της αίτησης της. Ενδέχεται, φυσικά, οι διαπραγματεύσεις, ανάλογα με την περίπτωση, να ολοκληρωθούν πολύ πιο σύντομα.
Η εφαρμογή του νόμου θα ξεκινήσει τρεις μήνες μετά μετά την ψήφιση του από την Βουλή και τη δημοσίευσή του στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως και τότε μπορείτε να κάνετε αίτηση υπαγωγής, εφόσον:
Μπορείτε να υποβάλετε αίτηση για την υπαγωγή σας στη διαδικασία εξωδικαστικής ρύθμισης οφειλών έως την 31η Δεκεμβρίου 2018.
Η συμπλήρωση και η υποβολή της αίτησης θα γίνεται ηλεκτρονικά, ωστόσο βοήθεια στη συμπλήρωση της αίτησης θα δύναται να παρέχει η υπηρεσία της Ε.Γ.Δ.Ι.Χ.
Με την αίτηση υπαγωγής σας στη διαδικασία, παρέχετε άδεια για κοινοποίηση στο συντονιστή και τους συμμετέχοντες πιστωτές, επεξεργασία και διασταύρωση από αυτούς των δεδομένων σας, τα οποία περιλαμβάνονται στην αίτηση και τα συνοδευτικά έγγραφα, όσο και άλλων δεδομένων σας που βρίσκονται στην κατοχή των συμμετεχόντων πιστωτών για τους σκοπούς της διαδικασίας εξωδικαστικής ρύθμισης οφειλών. Προβλέπεται η άρση του απορρήτου των τραπεζικών καταθέσεων και του φορολογικού απορρήτου. Ο εξωδικαστικός μηχανισμός περιλαμβάνει κατάλληλες δικλείδες ασφαλείας, προκειμένου να μη διασωθούν μέσω αυτού οι λεγόμενοι «στρατηγικοί κακοπληρωτές», οι οποίοι για να εξυπηρετήσουν προσωπικά συμφέροντα οδηγούν τις επιχειρήσεις τους, τους εργαζόμενους αλλά και τους πιστωτές τους σε οικονομικά αδιέξοδα.
Οφειλέτης και πιστωτές μπορούν να διαμορφώσουν ελεύθερα το περιεχόμενο της συμφωνίας αναδιάρθρωσης χρεών και άρα να προσδιορίσουν κατά βούληση το ύψος της διαγραφής των οφειλών. Από τις οφειλές προς τους φορείς κοινωνικής ασφάλισης, εξαιρούνται οι παρακρατούμενες εισφορές εργαζομένων οι οποίες δεν διαγράφονται. Δίνεται η δυνατότητα να διαγραφούν βασικές οφειλές, πρόστιμα και προσαυξήσεις εισφορών εργοδοτών.
Θα μπορούν να ρυθμιστούν με «κούρεμα», βασική οφειλή, πρόστιμα και προσαυξήσεις, τόκοι υπερημερίας καθώς και παρακρατούμενοι φόροι, δηλαδή αυτοί του Φόρου Προστιθέμενης Αξίας (ΦΠΑ) και του Φόρου Μισθωτών Υπηρεσιών (ΦΜΥ).
Για τα χρέη προς το Δημόσιο και τα Ασφαλιστικά Ταμεία θα υπάρχει η δυνατότητα του οφειλέτη να ρυθμίσει μέχρι και σε 120 μηνιαίες δόσεις (ήτοι διάστημα 10 ετών), με ελάχιστη καταβολή για κάθε δόση 50 ευρώ. Πέραν του μέγιστου αριθμού των δόσεων που ασφαλώς αποτελούν επιμηκύνσεις υποχρεώσεων, υπάρχει η δυνατότητα και διαγραφής.
Η σύμβαση αναδιάρθρωσης οφειλών καθίσταται δεσμευτική για όλους τους πιστωτές, ανεξαρτήτως συμμετοχής τους στην διαπραγμάτευση ή στην συμφωνία που επιτεύχθηκε, εφόσον επικυρωθεί από το αρμόδιο Δικαστήριο, δηλαδή το Πολυμελές Πρωτοδικείο, στην περιφέρεια του οποίου έχει έδρα ο οφειλέτης, με πρωτοβουλία του οφειλέτη ή οποιουδήποτε συμμετέχοντος πιστωτή.
Από την ημερομηνία αποστολής της πρόσκλησης συμμετοχής από τον συντονιστή προς τους πιστωτές και για χρονικό διάστημα εβδομήντα (70) ημερών, αναστέλλονται αυτοδικαίως τα μέτρα, εκκρεμή ή μη, ατομικής και συλλογικής αναγκαστικής εκτέλεσης κατά του οφειλέτη για την ικανοποίηση απαιτήσεων που έχουν γεννηθεί μέχρι την υποβολή αίτησης υπαγωγής. Αναστέλλεται, επίσης, η λήψη οποιουδήποτε ασφαλιστικού μέτρου κατά του οφειλέτη.
Σε περίπτωση που κατά το χρόνο κατάθεσης της αίτησης υπαγωγής εκκρεμεί εναντίον του οφειλέτη διαδικασία αναγκαστικής εκτέλεσης, αυτή αναστέλλεται με την κοινοποίηση εκ μέρους του οφειλέτη της πιστοποιημένης από την Ε.Γ.Δ.Ι.Χ. βεβαίωσης του συντονιστή για την πληρότητα της αίτησης υπαγωγής στα όργανα εκτέλεσης.
Ο οφειλέτης δύναται να αιτηθεί από το Μονομελές Πρωτοδικείο της έδρας του, παράταση της αναστολής αυτής μέχρι και κατά 4 μήνες. Αναγκαία προϋπόθεση της παράτασης αναστολής εκτέλεσης αποτελεί η συναίνεση της απόλυτης πλειοψηφίας των συμμετεχόντων πιστωτών.
Επιπλέον τα μέτρα αναγκαστικής εκτέλεσης αναστέλλονται από την κατάθεση της αίτησης επικύρωσης της σύμβασης αναδιάρθρωσης οφειλών, μέχρι την έκδοση απόφασης από το αρμόδιο δικαστήριο.
Τυχόν υφιστάμενες ρυθμίσεις οφειλών προς το Δημόσιο (δυνάμει των νόμων 4152/2013 (Α’ 107), 4174/2013 (Α’ 170), 4305/2014 (Α’ 237) και 4321/2015 (Α’ 32)), εντάσσονται στο σχέδιο αναδιάρθρωσης οφειλών ως έχουν διαμορφωθεί κατά την ημερομηνία έγκρισης της συμφωνίας. Κατ’ εξαίρεση, επιτρέπεται η τροποποίηση των ρυθμίσεων αυτών, εφόσον η εφαρμογή τους καθιστά αδύνατη, βάσει της συνολικής δυνατότητας αποπληρωμής του οφειλέτη, την αναδιάρθρωση των οφειλών προς τους λοιπούς πιστωτές, χωρίς αυτοί να περιέρχονται σε χειρότερη οικονομική θέση από αυτήν στην οποία θα βρίσκονταν σε περίπτωση ρευστοποίησης των περιουσιακών στοιχείων του οφειλέτη. Η τροποποίηση των υφισταμένων ρυθμίσεων πραγματοποιείται με αύξηση του αριθμού των δόσεων κατά το απολύτως αναγκαίο μέτρο και έως το μέγιστο όριο των 120 δόσεων.
Με την ακύρωση της σύμβασης αναδιάρθρωσης οφειλών αναβιώνουν οι απαιτήσεις των πιστωτών κατά του οφειλέτη. Ποσά που καταβλήθηκαν σε εκτέλεση της σύμβασης αναδιάρθρωσης αφαιρούνται από τις απαιτήσεις που αναβίωσαν.